معرفی و بررسی فنی آسانسور
.
تمامی آسانسورها در خصوصیاتی مانند داشتن کابین، حرکت عمودی و توقف در
سطوح مختلف با یکدیگر مشابهاند؛ اما نحوهی اعمال نیروی محرکه به کابین، متفاوت و
به چهار دستهی آسانسورهای کششی، هیدرولیک، وینچی و مغناطیسی تقسیم میشوند. البته
تكنولوژيهاي جديد مانند آسانسورهاي پنوماتيك نیز امروزه در دسته پنجم قرار ميگيرند
.
نیروی محرکه
نیروی محرکه موتور آسانسورها، در گذشته از موتورهای جریان مستقیم و برق
مستقیم (DC) تأمین میشد
که برای آنها از راهاندازهای گوناگونی مانند وارد-لئونارد استفاده میشد. با از رده
خارج شدن موتورهای DC و معرفی
موتورهای القایی سه فاز، مدتها از موتورهای الکتریکی سه فاز
القایی یا آسنکرون و اخیراً هم از موتورهای مغناطیس دائم (PM) و یا
سنکرون استفاده میشود. در این موتورها از مکانیسم لنت ترمز استفاده شده است که با
کمک نیروی اصطکاک، از حرکت ناخواسته موتور در حالت توقف جلوگیری میشود.
موتورهای القایی استفاده شده در آسانسور، به همراه گیربکس (جعبه دنده)
و چرخ طیار استفاده می شوند. این موتورها در ابتدا دارای یک استاتور و تک سرعته
بودند. این سیستم دارای معایبی همچون تکان شدید در هنگام کار بود که در نهایت باعث
کاهش سرکت کابین میشد. پس از مدتی موتورهای دوسرعته به بازار عرضه شدند که دارای
دو استاتور جدا گانه بوده و برای حالات
تند و کند به کار میروند. تعداد قطب استاتور دور کند معمولاً چهار برابر حالت تند
آن است که باعث شده سرعت دور کند موتور یک چهارم دور تند شود. در این نوع موتورها
استارت کار با دور تند است. دو عامل یعنی نیروی عکس العمل دندهها در گیربکس و
وجود چرخ طیار یا فلای ویل متصل به محور روتور موتور که دارای لختی دورانی است،
مانع از تشدید تکانها میشوند. برای توقف موتور با استفاده از یک مدار الکتریکی،
استاتور دور کند وارد مدار شده و دور تند از مدار خارج میشود. تغییر جهت حرکت هم
با جابه جایی دو فاز امکانپذیر است.
با معرفی سیستمهای کنترل دور موتور القایی که متشکل از یک مبدل (یکسو
ساز) و یک اینورتر هستند، استفاده از آنها در صنعت آسانسور به سرعت پیشرفت کرد.
مزیتهای این درایورها عبارتند از: نرمی حرکت و توقف، بهبود ضریب توان و کاهش
بار رآکتیو شبکه برق، امکان استفاده از موتورهای تک استاتوره و حذف چرخ طیار یا
فلایویل و در نتیجه کاهش برق مصرفی. این درایورها که انواع مورد استفاده در فرمان
آسانسور آنها نیز موجود است، با تغییر فرکانس، نمودار حرکتی منظمی از شروع تا انتها و نهایتاً ایستادن آسانسور
ایجاد میکنند. در انواع پیشرفتهتر این درایورها معمولاً امکان اتصال به یک
تاکومتر یا انکودر نیز وجود دارد. این انکودر با اتصال به محور موتور امکان کنترل
حلقه بسته را برای درایور فراهم میکند. وجود فیدبک برای یک سیستم کنترل بسیار
حایز اهمیت است و باعث نرمی حرکت فوقالعاده در آسانسور میشود.
موقع توقف آسانسور به علت بالا بودن تکانه کابین، گاهی اوقات موتور به
صورت ژنراتوری کار میکند و نیاز است که انرژی تولید شده توسط موتور در جایی تخلیه
شود. در آسانسورهای دوسرعته و در سیستمهای قدیمی، این انرژی به شبکه برق برگشت
داده میشد اما در درایورها به علت وجود یکسوساز، این انرژی قابل برگشت نیست و
باعث تجمع شدید ولتاژ بر روی بانک خازنی موجود در درایور میشود که امکان آسیب دیدن
آن دور از انتظار نیست. لذا از یک مقاومت با توان بالا جهت تخلیه این انرژی
استفاده میشود که به آن اصطلاحاً "مقاومت ترمز" گفته میشود.
با این وجود، موتورهای القایی با گیربکس معایبی نیز دارند. از جمله: پایین
بودن بازده الکتریکی موتور (حدود 80%)و بازده مکانیکی گیربکس (حدود 45%) که موجب
افزایش هزینهها و استهلاک سیستم میشود. لذا به مرور موتورهای سنکرون با مغناطیس
دائم، در صنعت آسانسور پدیدار شدند که بازده نهایی آنها گاهی به ۹۵ درصد هم میرسد.
گشتاور بسیار بالای محور موتور باعث شده که این موتورها، بی نیاز از گیربکس باشند؛
اگرچه باید دانست که دارای سیستم راهاندازی پیچیدهای هستند و لزوماً باید با
استفاده از درایور و تاکومتر مورد استفاده قرار بگیرند.